Vanochtend bereikte ons het verdrietige bericht dat Rijkjan Sikkel op 75-jarige leeftijd is overleden.
Door: Michel Otten
Rijkjan heeft in zijn hele leven veel betekend voor lhbti-emancipatie, dat begon al van jongs af aan: als activist was hij betrokken bij de eerste homodemonstratie in 1969 van Nederland.
Maar ook in de laatste twintig jaar liet hij van zich horen. Binnen COC werd Rijkjan een betrokken vrijwilliger, onder andere richtte hij, samen met zijn partner Arnold, Zonder Stempel op. Mede dankzij hem is COC’s label voor lhbti’ers met een verstandelijke beperking op de kaart gezet. Rijkjan werd webmaster van zonderstempel.nl, verzorgde nieuwsbrieven en de Facebookpagina, werd ambassadeur en bezocht alle Zonder Stempel-ontmoetingsgroepen in het hele land met regelmaat.
Ook zette Rijkjan zich in voor lhbti-senioren. Hiervoor werd hij in 2015 uitgeroepen tot Mr Senior Pride.
Levensverhaal
Dankzij zijn inzet vond IHLIA het belangrijk zijn levensverhaal op papier te zetten. In november 2019 kreeg ik als vrijwilliger van het project Roze Levensverhalen de kans om een eerste afspraak te maken. Dat is altijd spannend. Voor mij, maar natuurlijk ook voor de verteller.
Maar meteen al bij binnenkomst in zijn appartement in Zaandam voelde ik dat het wel goed zou komen. Rijkjan was al snel heel erg open over zijn ziekte die al een tijdlang als een zwaard van Damocles boven zijn leven hangt. Maar ik zag in het halfjaar dat ik hem interviewde geen man die bij de pakken neer is gaan zitten.
Als jonge jongen weet Rijkjan (1945) zich niet zo goed raad met zichzelf en hoe hij zich moet verhouden tot de rest van de wereld. Dat verandert allemaal wanneer hij in Amsterdam gaat studeren. De homoseksuele jongen is eerst nog onwennig om de stad te ontdekken, maar als hij er vaak op wordt gewezen hoe hij op Gerard van het Reve lijkt, gaat hij alles anders bekijken: “Toen dacht ik opeens dat als ze het aan mij zouden kunnen zien dat ik homo was, ik het net zo goed ook kon zijn.”
Een drukke periode volgt: “Als ik zo aan alles terugdenk, heb ik het idee dat er tussen mijn 20e en mijn 25e heel veel gebeurd is. Hoe heb ik eigenlijk alles in de vijfeneenhalf jaar dat ik in Amsterdam studeerde kunnen proppen? In die periode ontdekte ik ook mijn leiderschapskwaliteiten en de behoefte om een mentor te zijn voor mensen.“ Hij is onder andere de drijvende kracht achter de oprichting van de Amsterdamse Studenten Werkgroep Homoseksualiteit (ASWH).
Een grote tegenslag is wanneer hij op zijn dertigste helemaal instort door een bipolaire stoornis. Dit beïnvloedt zijn verdere leven enorm. Gelukkig ontmoet hij Ko met wie hij een heel lange liefdevolle relatie krijgt en die Rijkjan in rustiger vaarwater weet te brengen.
De laatste jaren stonden in het teken van een levensbedreigende ziekte, maar desondanks wist hij er samen met zijn nieuwe liefde Arnold iets moois van te maken. Ook toen zetten ze zich samen in voor de homo-emancipatie. Zijn wereld mocht inmiddels wat kleiner zijn geworden, maar hij voelde zich in Zaandam helemaal thuis.
Een goede vriend
Rijkan en ik hadden ongeveer zes interviews gedaan toen corona toesloeg. Nu was het niet meer mogelijk dat ik vanuit Amsterdam naar Zaandam kon fietsen om onder het genot van een kopje thee hem te interviewen. We waren al een heel eind, maar via de e-mail konden we het helemaal afmaken. Gelukkig konden we een paar maanden later nog een afsluitende Skypesessie inplannen en elkaar nog even ‘live’ zien.
Tijdens ons laatste gesprekken hebben we het nog gehad over hoe hij met een goed gevoel terugkeek op zijn leven. Vooral op de vele mensen met wie hij bevriend is geweest. “Ik hoop in ieder geval dat ik herinnerd zal worden als een goede vriend. Niet alleen door mensen met wie ik een relatie heb gehad, maar ook door anderen die op mijn pad kwamen.”
Namens IHLIA wens ik Arnold en de rest van zijn familie en vrienden veel sterkte toe.
