5. Vervolgingen in de oorlog

5.1 Duitse vervolgingen

Er was een groot verschil tussen de situatie in Duitsland en de bezette gebieden. Voor de machtsovername van Hitler in 1933 was de Duitse wet rond homoseksualiteit al strenger dan bijvoorbeeld in Nederland. Na de machtsovername werd de Duitse wet nog veel strenger. Alles wat niet gericht was op het voortbrengen van ‘Arische’ kinderen, moest worden bestreden. Net als in alle andere landen werd verdachtmaking van homoseksualiteit ook een politiek wapen: een homo wordt geacht niet sterk te zijn en is dus verdacht.

In de nazi-ideologie nam de druk op lesbische vrouwen om zich te gedragen als heterovrouwen sterk toe. Anders werden ze als asociaal vervolgd.

In Duitsland werden tussen 1933 en 1945 naar schatting rond de 100.000 van homoseksualiteit verdachte mannen vervolgd. Van hen kregen er zo’n 50.000 een gevangenisstraf. Zo’n 15.000 mannen werden na het uitzitten van hun hun straf naar concentratiekampen gestuurd. Van hen hebben 6.000 tot 8.000 mannen de barre omstandigheden niet overleefd. De cijfers zijn voor Duitse kampen. Na de oorlog werden velen opnieuw vervolgd onder de ‘gewone’ Duitse wet. Daarom bleven ze zwijgen.

Tekst loopt door onder tabel

Titel	Soort	Locatie	Referentie
Homoseksualiteit in bezet Nederland: verzwegen hoofdstuk. Pieter Koenders	Boek	Depot	N214694
Het verzwegen hoofdstuk: homo’s in bezettingstijd. Pieter Koenders. In: Sek, 13 (1983) 2 (feb), p. 10-12 – samenvatting van het boek	Tss	DGB	N214689
Homosexualiteit in bezet Nederland. A.J. van der Leeuw. – In: Sek, 14 (1984) 5 (mei), p. 26 [bespreking]	Tss	DGB	N215802
Eenzaam was ik nooit: Homo’s onder het hakenkruis 1933-1945.   Lutz van Dijk	Boek	ODE3	N284516
Tweede wereldoorlog: de vervolging van Sinti en Roma (zigeuners), homoseksuelen, gehandicapten en Jehovah’s Getuigen	Cd-rom	Depot	N287077
Vervolging homoseksuelen, vervolging homoseksualiteit? door: Ines Budding	Scriptie	DGB	N204276
Wie kan ik nog vertrouwen: tentoonstelling: homoseksueel in Nazi Duitsland en bezet Nederland.	Brochure	DGB	N282186
Het vervolgen van homosexuelen voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog (1911-heden). Samenst.: A. Dijkema. Groningen: N.V.I.H. COC, afd. Groningen, 1985 – 78 p.	Boek	Depot	N206914
Paragraph 175. Productie en regie Robert Epstein en Jeffrey Friedman	Dvd	Depot	V61187
Het Leven kon zo mooi zijn: Dagboek van een Joods Meisje 1933-1942 Ruth Maier	Boek	ODE3	N310029
(Gevorderden) : Homosexuels et lesbiennes dans l’Europe nazi Florence Tamagne	Cat.	Depot	N309992

5.2 Roze driehoek

Vanaf de machtsovername van de nazi’s in 1933 kwamen er concentratiekampen (KZ Lager). Vanaf 1942 kwamen er ook vernietigingskampen waar Joden, Roma en Sinti meteen na aankomst werden gedood.

In de concentratiekampen zaten verschillende groepen gevangenen. Ze droegen ter onderscheid verschillende gekleurde driehoeken op hun pak. Politieke gevangen droegen een rode, kleine criminelen een groene, emigranten een blauwe, arbeidsschuwen een zwarte, enzovoort. Homoseksuelen droegen een roze driehoek. Er is discussie over hoeveel de driehoeken gedragen werden in de harde werkelijkheid van de kampen. Want de kampen waren werkkampen bedoeld voor ‘heropvoeding door hard werk’ in bijvoorbeeld mijnen.

De mensen die laag op de sociale ladder stonden, zoals homoseksuelen, asocialen en arbeidsschuwen deden daarom vaker zwaar werk. Voor de betere baantjes moest je kunnen dealen of weten hoe je je moest organiseren.

De sterfte in de werkkampen was groot. Behalve het zware werk was er ondervoeding, waren de hygiënische omstandigheden heel slecht en de medische zorg volstrekt ontoereikend.

Tekst loopt door onder tabel

Titel	Soort	Locatie	Referentie
Luuk Joling: De roze driehoek, functies van een vergeten symbool.	Scriptie	DGB	N303625
De roze driehoek: verhaal van een massamoord.	Brochure	DGB	N222701
Dansen op het Homomonument. Thijs Bartels, met name p30-44	Boek	ODE3	N275579
De mannen met de roze driehoek: het verslag van een homoseksueel over zijn gevangenschap in het concentratiekamp van 1939 tot 1945. Heinz Heger ; [uit het Duits vert. door A.J. Gerritsen].Amsterdam: Pegasus, 1982 – 126 p.	Boek	Depot	N211417
Mannen met de roze driehoek [recensie hernieuwde vertaling van Heger) Pieter Koenders. In Sek, 1982, nr 7, p 21	Tss	ODE3	N275579
Paragraph 175. Productie en regie Robert Epstein en Jeffrey Friedman	Dvd	Depot	V61187
I, Pierre Seel, deported homosexual : a memoir of nazi terror Pierre Seel, vert. uit het Frans	Boek	ODE3	N252094

5.3 Vervolgingen in Nederland

De situatie in de bezette gebieden zoals Nederland verschilde van die in Duitsland. De bezetter stelde direct een strengere Duitse wet in: Verordening 81/40. Deze wet verbood alle seksueel contact tussen mannen. De lokale politie moest de wet uitvoeren. Maar de politie kreeg er steeds meer taken bij van de bezetter. Op basis van wat we nu weten lijken de vervolgingen na 1943 daarom af te nemen.

Het meest weten we over de politie in Den Haag en Amsterdam. De politie van Den Haag was in de eerste bezettingsjaren heel streng. De nazibazen zaten immers om de hoek. De Amsterdamse zedenpolitie gebruikte registratielijsten van ‘zedenmisdadigers’ om in 1942 joodse homoseksuele mannen en een vrouw op te pakken en aan de bezetter over te dragen. Via Westerbork kwamen ze in vernietigingskampen terecht.

Titel	Soort	Locatie	Referentie
Homoseksualiteit in bezet Nederland: verzwegen hoofdstuk. Pieter Koenders	Boek	Depot	N214694
Schuldige seks: Homoseksuele zedendelinquenten rondom de Duitse bezettingstijd. Anna Tijsseling, p 71-85 en voor gevorderden: p 127-144	Boek	ODE3	N287796
De vergeten geschiedenis van homoseksuelen: vervolgingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gert van Harskamp. In: Gaykrant, 1995 nr 289, p 14-15	Tss	Depot	N240474
Tweede wereldoorlog: de vervolging van Sinti en Roma (zigeuners), homoseksuelen, gehandicapten en Jehovah’s Getuigen. Samenst. en teksten: Rob Elsas, Lutz van Dijk en Matthias Heyl. – Utrecht: APS (Algemeen Pedagogisch Studiecentrum), 2003 – 2003. – Nederlands	Cd-rom	Depot	N287077