3. Deelname aan het verzet

Progressieve kringen hadden duidelijk voor ogen wat de nazi’s konden doen. De redactie van Levensrecht hief daarom na een waarschuwing in mei 1940 het homocontactblad direct op en vernietigde het adressenbestand.

Veel redactieleden kwamen terecht in het verzet. Hun ongetrouwde leven en het feit dat ze al gewend waren hun ware identiteit te verbergen, hielp hen daarbij.

Verbergen van de identiteit was na de oorlog ook nog steeds nodig. Sommige redactieleden brachten in de oorlog als verzetsstrijder maanden in de gevangenis door Zelfs dát kwam na de oorlog onderling nauwelijks ter sprake. Ook is niet bekend of ze de jaarlijkse bijeenkomsten van verzetsstrijders bezochten. Ze waren toch buitenbeentjes.

Nog meer buitenbeentjes waren vrouwen in het verzet. Bij de vrouwen speelde ook nog mee dat ze hun relatie vaak niet lesbisch noemden. Ze woonden samen met de huishoudster of een collega. Toen sprak men over huisgenote, tegenwoordig zouden we levenspartner zeggen.

Bekende vrouwen in het verzet die ‘samenwoonden’ waren kunstenares Ru Paré, Gezina van der Molen, Marie Anne Tellegen en Jacoba van Tongeren. Jacoba was de bonnenkoningin en leidde als vrouw een verzetsgroep in Amsterdam en omgeving.

Frieda Belinfante (zie 4. Overleven en vindingrijkheid) was wel openlijk lesbisch. Zij was onderdeel van de kunstenaarsgroep van Gerrit van der Veen. Op 27 maart 1943 deed die groep een aanval op het Amsterdamse bevolkingsregister. Door brand te stichten wilden ze voorkomen dat vervalste identiteitspapieren konden worden nagetrokken. Frieda mocht als vrouw niet meedoen aan de actie, maar de homoseksuele kunstenaars Willem Arondéus en Sjoerd Bakker wel. Zij worden later opgepakt, veroordeeld en gefusilleerd.

DGB = Digitale Bibliotheek (alleen toegankelijk voor IHLIA-personeel) | Tss = Tijdschrift | Cat. = Catalogi | ODE3 = boek is te vinden op het IHLIA-plein (3e etage OBA Oosterdok)

TitelSoortLocatieReferentie
Het begint met nee zeggen: biografieën rond verzet en homoseksualiteit.
Red. Klaus Müller en Judith Schuyf; ed. Hansje Galesloot. Amsterdam: Schorer, cop. 2006. – 300 p. : ill. ISBN: 9073341299
BoekODE3N281584
Een schitterend vergeten leven: de eeuw van Frieda Belinfante.
Toni Bouwmans
BoekODE3N294120
Toni Boumans:  … maar ik was een meisje. Het verhaal van Frieda BelinfanteDvdDepotV61230
Homoseksuele oorlogsslachtoffers herdacht: ‘Om wat ze waren of wat ze deden’.
Patrick Meershoek. in: Het Parool 04-08-2021
KrantDepotN309119
Artikelen Judith Schuyf over WOIIWebOnlinehttps://www.judithschuyf.nl/category/tweede-wereldoorlog/
Het leven van Willem Arondéus: 1894-1943. Een documentaire.
Rudi van Dantzig
BoekODE3N275673
Het gespleten leven van Willem Arondéus: kunstenaar, homoseksueel, verzetsheld: ‘vertel de mensen dat homoseksuelen geen zwakkelingen hoeven te zijn’.
Vincent Sleebe. In: XL, 7 (1998) 4 (aug/sep), p. 26-27
TssDGBN261656
Het gemaskerde leven van Eduard Veterman.
J[an] W[illem] Regenhard
BoekDepotN221622
Veterman: dandy in Den Haag, verzetstrijder in Amsterdam. Bijzondere expositie van Zuidhollands Verzetsmuseum in Gouda.
In: Rotterdams Dagblad 03-10-1991
KrantDGBN227190
(Gevorderden): Strijdbaar en omstreden: een biografie van de calvinistische verzetsvrouw Gezina van der Molen. 
Gert van Klinken
BoekODE3N292792
Lesbisch én christelijk: Een ‘gereformeerde’ biografie van heldin Gezina van der Molen (1892-1978).
Mineke Bosch. in: NRC 23-02-2007
KrantDGBN283280
Verzetsheldin met schilderkist: Het leven van Ru Paré.
Wim Willems
BoekODE3N307933
(Gevorderden): The paradox of silence: Dutch lesbian in World War II.  
A.L. Olsen
BoekDGBN272286
Explosiegevaar! Homoseksuelen in verzet: Tentoonstelling in het verzetsmuseum.
In: Gay News, 25 (2018) 320 (apr), p. 60-62
TssDGBN303356
Op zoek naar homoseksualiteit en verzet. Judith Schuyf. Deel 1:
Gay News, 25 (2018) nr 322, p 26-32; deel 2: nr 323, p 30-36
TssDGBN303358
Roze bevrijders: LHBT+ers die Nederland hebben bevrijd.
Maurits Huijbrechtse. In: Gaykrant 12-09-2019
TssDGBN305268
Website Vervolgd Verlangen van Nationeel Comité 4 en 5 meiWebOnlinehttps://www.tweedewereldoorlog.nl/vervolgdverlangen/#
Je mag wel bang zijn, maar niet laf: de enerverende en noodlottige geschiedenis van de familie Bakker.
Toni Boumans
BoekODE3N311060
Vrouw achter de troon: Marie Anne Tellegen 1893-1976.
W.H. Weenink
BoekODE3N309989

Menu

Contact

Bezoekadres IHLIA
OBA Oosterdok
Oosterdokskade 143, 3e verdieping
1011 DL Amsterdam

Tel: 020-5230837
E-mail: info@ihlia.nl

Exposities op het IHLIA-plein
Dagelijks gratis te bezoeken, volg openingstijden OBA