Ets en tekening vroege lesbische roman geschonken aan IHLIA

“Ik trek de laatste fles wijn open en terwijl Gerrit doorgaat met vertellen – ook als taxichauffeur zou hij nog vele schone vrouwen tegenkomen – zie ik uit mijn ooghoeken hoe Nellie haar truitje uitdoet, en heel stil en rechtop zit met grote ogen en opgetrokken wenkbrauwen. Dan doet ze haar bh ook uit, een groot vergeeld ding met baleintjes onderin. Ze kijkt Gerrit – en mij – nu uitdagend aan. Maar haar kranige borsten leggen het af tegen Gerrit’s verbeeldingsstroom.

Hij ziet Nellie en haar blote borsten ternauwernood zitten lijkt het wel. Omdat Gerrit niet reageert, richt Nellie zich tot mij en roept verongelijkt:

– Ik zit alleen bloot hier, en jij doet weer eens niet mee! Net iets voor jou, burgermanstrut, slome duikelaar, durf je soms niet!

Ik lach en zeg:

– Ik vind het te koud, ’t is nog geen zomer en bovendien waarom zou ik, ik kan vast niet met je concurreren!

Boos pakt Nellie me bij mijn schouders en gooit zich op me, mijn hoofd bonst onzacht tegen de muur en ook mijn rechterarm komt ongelukkig terecht. De net geopende fles wijn rolt om. Het koude natte vocht voel ik langzaam door mijn broek dringen, dat is onaangenaam. Half versuft lig ik daar, Nellie’s warme borsten over mijn gezicht bemoeilijken mij het ademhalen. Nellie richt zich half op.

– Ik ben niet lesbisch hoor, denk dat maar niet!, huilt ze zachtjes in mijn oor en dan zoent ze me onverhoeds op de mond, als om me te verhinderen iets terug te zeggen.

Golven trekken door mijn lijf. Ze spoelen aan en trekken terug, ik laat het gebeuren, ik geef me over aan de golfslag – ik ben verbaasd, heel erg verbaasd.”

Uit: Nellie / Ingeborg Oderwald. – Amsterdam : Sara, 1979

De jaren 70 van de vorige eeuw. Vrouwen komen in opstand. De seksuele revolutie met in het zog de homobevrijding is een feit, maar zeker zo revolutionair is de vrouwenbeweging van waaruit een warm lesbisch front opzwelt dat uitgroeit tot een tyfoon.  

Getrouwde mevrouwen met kinderen willen niet meer huismoeder zijn, ze willen studeren, een carrière, financiële onafhankelijkheid, een leven buitenshuis. Talloze vrouwen (en nog meer mannen) binnen een burgerlijk huwelijk komen uit de kast.

Vóór de jaren 70 werd niet over homoseksualiteit gesproken, zo min mogelijk toch, het was een zonde, een misdaad, een ziekte en nog besmettelijk ook, en het ging over als je trouwde.

En nu draaide dat om. Het leven werd een seksueel experiment, het leven werd een praatgroep. Het persoonlijke werd politiek. Liefde, seks en relaties werden opnieuw uitgevonden en geijkt binnen de samenleving. Zelfontplooiing en vrijheid stonden centraal. Het was de tijd ook waarin docenten vrijden met hun studenten en therapeuten knuffelden met hun cliënten, partnerruil met bevriende stellen in de zitkuil, heerlijk bevrijdend!

En ja, dat had ook een prijs. Veel huwelijken werden na het openbreken afgebroken. Mensen volgden hun hart of de roep van de natuur. Er kwam in ieder stadje een COC, en stichting Orpheus bloeide.

Voor de achterblijvende heteroseksuele partner was weinig ruimte of zorg, de aandacht ging vooral naar de onderdrukte homomannen en lesbische vrouwen die zich bevrijdden. En die heteroseksuele partner/”onderdrukker” was daarbij nogal eens toeschouwer, die was nog niet weg, die was aanwezig bij en getuige van de ontdekkingen van de andere partner.

Veel unieke publicaties uit die tijd in ons archief verhalen over deze enerverende tijd. Soms werd gecreëerd vanuit de positie van (lust)object van aangedaan leed door mannen, maar steeds vaker als subject, waarbij het hoofdpersonage een heldenreis maakt en aan het eind: yes, she gets the girl! Al is het maar voor even.

Nellie van Ingeborg Oderwald uit 1979, uitgeverij Sara, is een voorbeeld van een verhaal dat zich tegen deze achtergrond afspeelt, te midden van alle turmoil. Zonder te theoretiseren, of te reflecteren wat er allemaal aan de hand is in de maatschappij, laat staan te benoemen, volgen we de heldin, de getrouwde Hilda, moeder van twee, die deze heldenreis maakt.

Oderwald ontving in 1977 in het kader van een prijsvraag vanuit de Vereniging van Vrouwen met een Academische Opleiding de eerste prijs voor Nellie. Bij nalezing begrijp je waarom, de novelle is heel mooi geschreven, prachtig van taal, scherp van observaties, spannend en grappig.

Al in 1973 maakte Oderwald de ets ‘twee vrouwen in een atelier’ die op de voorkant prijkt op het boek. Op de achterkant van het boek zien we een zelfportret. Beide kunstwerken zijn nu in ons bezit. We zijn hier zeer verguld mee. Het boek is opgedragen aan Ada, de vrouw met wie Ingeborg meer dan veertig jaar samen was (“lief en zorgzaam, maar niet de makkelijkste”), en die enkele jaren geleden gestorven is.

Ingeborg Oderwald, inmiddels 88 jaar, werkt als beeldend kunstenares in haar atelier in Amstelveen.

Benieuwd naar haar werk? Kijk op haar site. Haar thema’s zijn onder andere spelende musici, dieren, landschappen en vrouwen.

Beeld: Ingeborg in atelier (foto gemaakt door Date van Utteren)
Deel dit berichtFacebookXWhatsApp

Menu

Contact

Bezoekadres IHLIA
OBA Oosterdok
Oosterdokskade 143, 3e verdieping
1011 DL Amsterdam

Tel: 020-5230837
E-mail: info@ihlia.nl

Exposities op het IHLIA-plein
Dagelijks gratis te bezoeken, volg openingstijden OBA