Sinds 2012 kent IHLIA een collectie Roze levensverhalen. Hiervoor schrijven getrainde vrijwilligers de levensverhalen van oudere lhbtiq+’ers op. Aan de hand van een aantal gesprekken nemen vrijwilligers de tijd om samen met de lhbtiq+-oudere hun verhaal in boekvorm – aangevuld met foto’s en andere memorabilia – op te tekenen.
Op dit moment bestaat de collectie uit 53 individuele roze levensboeken. De meeste boeken zijn te lezen op de website van IHLIA.
Beeld: Hervy de Miranda met zijn levensboek
Persoonlijke en maatschappelijke strijd
Maar weinig mensen zijn zich bewust van de persoonlijke en maatschappelijke strijd die door lhbtiq+-ouderen is gevoerd. Om over de gevoelens van de ouderen zelf nog maar te zwijgen. Doel van de collectie Roze levensverhalen is niet alleen dat huidige en toekomstige generaties van deze bijzondere verhalen kennis kunnen nemen, maar ook dat de verteller haar, zijn of hun levensverhaal – vaak voor het eerst – kan vertellen en hiervoor erkenning krijgt.
Denk niet dat je wat voorstelt
In juni 2023 werd het levensboek van Hervy de Miranda gepresenteerd. Met als titel Denk niet dat je wat voorstelt schreef hij samen met Johanna van der Wees zijn levensverhaal.
Tekst loopt door onder afbeelding
Hervy is geboren en getogen in Suriname en kwam op jonge leeftijd naar Nederland. Wat betekende het schrijven van zijn levensboek voor hemzelf, voor zijn familie en voor de lhbtiq+-geschiedschrijving in Suriname? Hervy schreef IHLIA een mail daarover.
‘Een wereld opengegaan‘
‘Via deze mail wil ik vertellen over de reacties op mijn boek. Ik ben zeer verrast over het grote aantal leuke reacties die ik ontving van vrienden en familie, maar ook van mensen die het boek online zijn gaan lezen. In mijn familie in Nederland, Suriname en de VS is het boek door bijna iedereen online gelezen. Dat blijkt duidelijk uit de vele reacties die ik ontving van neven en nichten en ook bekenden van de familie van vroeger. Ik vermoed dat de in Surinaamse kringen gebruikelijke ‘mond-op-mond-berichtendienst’ zijn werk heeft gedaan. De een heeft de ander gebeld of geappt dat mijn levensboek is verschenen dat je via IHLIA kan lezen of downloaden.
‘De reacties waren leuk en positief, maar ik merkte ook dat er bij de jongere generatie maar heel weinig bekend is over onze familie. Wat ze weten blijft beperkt tot de generatie van hun ouders. Een achternicht schreef mij dat ze door het lezen van mijn verhaal voor het eerst wist van het bestaan van haar grootouders en overgrootouders; ze had steeds gedacht dat haar ouders de eerste generatie migranten waren. “Ik vind het zo leuk”, schreef een ander familielid, “omdat ik nu de namen weet van mijn grootouders.” Verder kwam ook weer het – voor mij al bekende – verhaal naar voren dat men dacht dat ik het jongste kind was van mijn grootmoeder.”‘
Hervy schreef ook dat zijn levensboek meer inzicht heeft gegeven in de familierelaties.
‘Het meest was ik geraakt door de reactie van een nicht met wie ik maar zelden contact had. Ze belde mij om te vertellen zeer getroffen te zijn door dingen die ze over mijn jeugd had gelezen, over het ongemak dat ik ervaren had en de negatieve bejegening door sommige familieleden. In een van de verhalen herkende ze het gedrag van haar (overleden) vader en ze schaamde zich voor de dingen die hij tegen mij en mijn moeder had gezegd. Ze had altijd wel een vermoeden dat er iets niet klopte in de relatie tussen de familie en mijn moeder en mij, maar wat er precies speelde dat had ze het nooit precies kunnen duiden. Door mijn verhaal was voor haar een wereld opengegaan.‘
Een neef uit Los Angeles schreef aan Hervy dat hij het verhaal voor zijn kinderen zou gaan vertalen, zodat zij het ook kunnen lezen. Toevallig had een van zijn dochters hem onlangs verteld dat ze lesbisch is. Ondanks het feit dat hij en zijn vrouw het oké vinden en ermee instemmen, is het voor haarzelf heel moeilijk haar seksuele voorkeur te aanvaarden. Daarom is het voor hem zo belangrijk dat ze het boek ook gaat lezen.
Maatschappelijk belang
Lhbtiq+’ers die een levensboek hebben laten schrijven, kunnen een exemplaar van hun boek schenken aan een organisatie of instelling naar keuze. Zo zijn er Roze levensverhalen te vinden in verpleeghuis De Rietvinck en de VU Pride Bibliotheek in Amsterdam, de gemeentearchieven van Delft en Rotterdam, de bibliotheken in Culemborg en Heemskerk en bij het Lesbisch Archief Nijmegen, Atria en COC Amsterdam.
Tekst loopt door onder afbeelding
Hervy schonk een exemplaar van zijn levensboek aan Parea, een netwerk van lhbtq+’ers in Suriname. Patrick Liesdek, die onderzoek verricht naar de lhbt-geschiedenis van Suriname, schreef namens Parea:
‘In dank heb ik van Tieneke Sumter het levensboek van Hervy mogen ontvangen. Superblij ermee, genoten van het lezen ervan, maar bovenal blij dat al deze stories eindelijk eens een keer vastgelegd en verteld worden. Ook voor Surinamers in Suriname uit diezelfde periode zou hetzelfde erg gewenst zijn, dacht ik steeds bij mezelf de afgelopen jaren gedurende het onderzoek van de lhbt-geschiedenis van Suriname.
‘De hoop en droom blijven bestaan dat er verhalen en foto’s gaan opduiken van kinderen en nabestaanden, van hen die ons zijn voorgegaan. Ik heb het dan over tot toe nog vrij anoniem gebleven personen, die bijna allemaal vanwege de omstandigheden veelal een dubbelleven moesten leiden en soms tot aan het graf moesten zwijgen. Van bekende lhbt+’ers, vooral activisten van het eerste uur waar wel wat bekend was en vaststond, heb ik na veel speurwerk steeds kleine losse stukjes van een puzzel kunnen verzamelen en een beknopt beeld kunnen schetsen van het dagelijks leven van lhbt+’ers en hun acties. Zeer gedurfd als het bekeken wordt tegen de achtergrond van de tijdgeest. Ik acht deze Roze levensverhalen niet alleen interessant maar bovenal belangrijk. Hopelijk zijn Hervy’s boek net als andere LHBT Suriname Archiefstukken binnenkort bereikbaar voor het breder publiek. Nogmaals duizendmaal dank.‘
‘Blijven vertellen, opdat we niet vergeten’
Hervy: ‘Wat de tekst van Patrick Liesdek betreft kan ik alleen maar zeggen dat ik het met hem eens ben dat de roze verhalen verteld moeten worden. In mijn aanbiedingsbrief aan Parea Suriname sprak ik de hoop uit dat mijn verhaal een prikkel mag zijn voor iedereen die zich in Suriname buitengesloten voelt vanwege zijn of haar geaardheid; dat hun levensverhaal wel gehoord mag worden.
‘Wat mezelf betreft ben ik heel blij dat ik mijn verhaal kon schrijven en publiceren. Vooral het stuk over mijn jeugd in Suriname is voor mij heel belangrijk geweest. Het voelt alsof ik door het schrijven van de verhalen over mijn jeugd voor mezelf de context van mijn leven (opgroeien in een Nederlandse kolonie in een migrantenfamilie met een heel hoog schaamtebesef en een zwijgcultuur) meer duidelijk en tastbaar is geworden. Dat gevoel is vooral gesterkt door de reacties van mijn familie waar men nu wel over de moeilijke onderwerpen wil gaan praten en vragen stellen.’
Over Roze Levensverhalen
Meer informatie over de collectie Roze levensverhalen vind je op de IHLIA-website.
Wil je meer weten over wat het inhoudt om een levensboek te laten schrijven? Of ben je geïnteresseerd om een levensboek voor een ander te schrijven? Mail dan naar Herman Boers, coördinator van de collectie Roze levensverhalen via boers@ihlia.nl.
De collectie Roze levensverhalen is mede mogelijk dankzij de Vrienden van IHLIA.
