6. De invloed van de oorlog

6.1 Vervolgingen na de oorlog

Wat de lhbt-geschiedenis complex maakt, is dat na de bevrijding van Nederland de situatie voor lhbt’ers nog slechter werd dan voor de oorlog. Er ging de eerste jaren na de oorlog een golf van verpreutsing door Nederland. Tot 1955 nam het aantal vervolgingen op basis van de Nederlandse wet flink toe en lag in de grote steden soms ver boven de vervolgingen in de oorlog.

Tekst loopt door onder tabel

Titel	Soort	Locatie	Referentie
Schuldige seks: Homoseksuele zedendelinquenten rondom de Duitse bezettingstijd. Anna Tijsseling, p 71-85 en 127-144	Boek	ODE3	N287796
‘Bewaar me voor de waanzin van het recht’: Homoseksualiteit en strafrecht in Nederland. Gert Hekma en Theo van der Meer	Boek	ODE3	N289603

6.2 De oorlog na de oorlog: erkenning

De bevrijding van de lhbti’ers moest bevochten worden. In 1948 verscheen het onderzoek van de Amerikaan Kinsey. Hij stelde dat seksualiteit een glijdende schaal is lopend van 5% van de bevolking die uitsluitend homoseksueel is tot 5% uitsluitend heteroseksueel. Er kwamen vraagtekens of iemand wel ‘homoseksueel gemaakt’ kon worden en dus de vraag of gevangenisstraf zou helpen. Het COC richtte zich voorzichtig tot belangrijke personen en instanties om die discussie op gang te houden.

Zo’n twintig jaar na de oorlog en het harde werken in de wederopbouw begonnen de overgebleven slachtoffers eindelijk psychische hulp te vragen. Vooral de verhalen van Joodse overlevenden maakten diepe indruk op het publiek. Het beeld verschoof van stoere verhalen over vechten, slimme generaals en heldhaftige verzetsstrijders naar de mensen die (ook toen nog) dagelijks leefden met de verschrikkingen van de oorlog.

Tegelijk was er een oorlog in Vietnam en groeide het verzet daartegen. Er was een golf van rechtse staatsgrepen in diverse landen. Overal begonnen studenten vragen te stellen over (de rol van) hun familie in de oorlog.

In Duitsland droegen acties van lhbti-studenten bij aan de afschaffing van de strenge Duitse wet. De actievoerders gebruikten de roze driehoek als actiemiddel. Wat ze wisten over de homovervolgingen door de nazi’s zetten ze in als moreel appèl.

Die Duitse verhalen die in de strijd werden gebruikt, sloegen echter ook in Nederland aan. In het kader van internationale solidariteit werd de vervolging van Duitse lhbti’ers gevoeld als eigen vervolging. Het feit dat lhbti’ers nog steeds een achtergestelde positie hadden, maakte dat gevoel alleen maar groter. Heden en verleden raakten vervlochten.

Als de samenleving echt werk wilde maken van Wiedergutmachung, het erkennen van het aangedane leed en daarvoor compensatie wilde geven, dan moest ze dat ook doen voor lhbti’ers die nog steeds in het verdomhoekje zitten.

Met die gedachten stond er in 1970 een groep op die op 4 mei een krans bij het Nationaal Monument wilde leggen en de samenleving opriep nu eindelijk eens werk te maken van de aanvaarding van homoseksualiteit. In 1975 was het een studentengroep uit Nijmegen die getooid met een roze driehoek rond de mei herdenking heden en verleden aan elkaar koppelde.

De roze driehoek werd het algemene teken van verzet tegen onderdrukking van lhbti’ers. De geschetste situatie in de Duitse oorlogskampen was het symbool van hoe fout het kon gaan als ‘we’ nu niet in verzet komen en de samenleving zijn gang laten gaan. De oorlog werd zo een moreel ijkpunt in de lhbti-beweging. Toen door Nederlands onderzoek duidelijk werd dat in Nederland de vervolgingen in Nederland gelukkig niet zo erg waren als in nazi-Duitsland, werd dat geluid nauwelijks gehoord. De nazi-ideologie van homohaat werd moeiteloos gezien in de eigen dagelijkse ervaren werkelijkheid. Zoiets laat zich moeilijk corrigeren. De nazi-ideologie van homohaat werd moeiteloos gezien in de eigen dagelijkse ervaren werkelijkheid. Zoiets laat zich moeilijk corrigeren.

Titel	Soort	Locatie	Referentie
De roze driehoek: teken van een keuze. Rob Pistor, Sek april 1979, p 4-5	Tss	DGB	SEK
ILSE KOKULA: EEN SUBCULTUUR IS een teken van grootmoedigheid. Theo van der Meer, Diva, 1986-02 p.6-9	Tss	DGB	DIVA
Homomunument? Joop Keesmaat. In: Verkeerde Krant, (1980) 4 (jul), p. 3.	Tss	Depot	N214087
Het homomonument – The homomonument. Pieter Koenders	Boek	Depot	N214693
(Gevorderden): De Homo Commemorans en de bezetting: kanttekeningen bij een dominant discours. Marian van der Klein. – Amsterdam, IISG, 2006, 7p.	Tss	Paper	N283394
Vermoorde homo’s hoeven geen krans [demo 1970]. Martien Sleutjes. In Winq, 04-05-2019	Tss	DGB	N306597